Met veilige keuzes krijg je een saai Pater van den Elsenplein

Bij de start van het openbare ruimte ontwerp voor het Pater van den Elsenplein in Tilburg werd al duidelijk dat deze buurt speciale aandacht verdient. Dat het voor ons ook een heel bijzonder project zou worden wisten we toen nog niet. De omgeving was al enige tijd toe aan onderhoud en inmiddels zag de buurt er best rommelig uit. We zagen dat op veel plekken gordijnen dicht waren en dat naast de afvalcontainers stapels rommel waren neergezet. Niet erg aantrekkelijk allemaal en het voelde ook niet zo prettig.

Overzicht van onze werkzaamheden

Onze werkzaamheden voor dit project omvatten het ontwikkelen van een stedenbouwkundige visie en ontwerpvisie, het creëren van duurzame en sociaal georiënteerde ontwerpen, het opstellen van een gedetailleerd beplantingplan, het organiseren van workshops met sociale partners, een strategisch plan en uitvoeren van bewonersparticipatie en het maken van een 3D-visualisatie video.

Het project als een breekijzer

Naast het realiseren van een mooi en duurzaam ontwerp voor het plein was er was er nog een duidelijk doel. Het proces en het project moest worden benut om meer vertrouwen te creëren tussen de bewoners en de gemeente en niet in de laatste plaats om meer verbinding tussen de bewoners onderling te realiseren. Het project als een breekijzer om de onderlinge contacten te versterken en te leggen.

Groen? In deze wijk? Dat willen deze mensen echt niet en bankjes die worden hier alleen maar kapot gemaakt
Een bewoner tijdens een participatiebijeenkomst

De huiskamer van de wijk

Maar hoe pak je dat nu aan? Allereerst hebben we als uitgangspunt genomen dat het Pater van den Elsenplein ‘de huiskamer van de wijk’ moest worden. Een plek waar je niet zomaar even doorheen loopt, nee, een plek waar je graag wat langer zou willen blijven. Een plek waar het fijn is om elkaar even te zien en te spreken, een plek waar de bewoners trots op zijn, een plek waar de mensen uit de buurt zelf aan mee gewerkt hebben. Als we dit voor elkaar zouden krijgen dan zou dat sowieso ook erg goed zijn voor het onderlinge vertrouwen tussen de gemeente en de bewoners en tussen de bewoners onderling.

Daarbij is ook nog veel aandacht besteed aan alledaagse zaken die een goede onderlinge verbinding versterken. We hebben dit gedaan door vaak en duidelijk de bewoners op de hoogte te houden van de voortgang maar ook door ze echt te betrekken en invloed te geven, en niet onbelangrijk, door consequent de afspraken na te komen die we met elkaar hebben gemaakt.

In de eerste bijeenkomst met de bewoners inventariseren we aandachtspunten en wensen aan de hand van het model voor positieve gezondheid.

Pien zorg voor het persoonlijk contact met de mensen mét koek en koffie voor een ontspannen sfeer.

Met veilige keuzes krijg je saai plein

Ging het dan uiteindelijk allemaal echt zo voortvarend? Al met al zijn we erg tevreden, er moesten echter gaandeweg wel wat hobbels worden overwonnen. Al bij de start van het project horen we van mensen uit ons project team bijvoorbeeld: “Groen? In deze wijk? Dat willen deze mensen echt niet”. En een andere illustrerende quote: “Bankjes die worden alleen maar kapot gemaakt”. Gelukkig waren dat slechts wat opstartperikelen en werd al snel duidelijk dat er veel kracht en creativiteit zat in het integrale projectteam. Zo zei iemand van de politie: “Wél doen het groen, en wél doen die bankjes! Want als je dat allemaal niet doet dan wordt het een saai plein zonder leven en daar gaan mensen nog nooit iets bij ervaren en zorg voor dragen”.

Uiteindelijk ging nog de langste discussie over de plek waar de ondergrondse afvalcontainer’s moesten komen, vanwege de angst voor overlast. Over het grotere geheel waren de bewoners en het projectteam het echter bijna altijd eens.

Ik moet hier echt even van bijkomen, dit had ik niet verwacht
Een bewoner die de eerste versie van het ontwerp zag

Huis aan huis varianten voorleggen

Bijzonder is dat de mensen in de buurt helemaal zelf delen van hun plein hebben ingericht. Om dit voor elkaar te krijgen is gedurende het proces intensief contact geweest met de bewonerswerkgroep. Deze werkgroep is vervolgens in actie gekomen om de rest van de buurt te betrekken. Omdat het niet voor iedereen vanzelfsprekend was om naar een bijeenkomst te komen is de werkgroep zelfs huis aan huis langs geweest om de eerste ideeën te delen, varianten voor te leggen en om reacties te verzamelen.

Suzanne geeft een toelichting over dingen waar bewoners rekening mee kunnen houden bij hun ontwerp van hun straatpleintje.

De bewoners ontvangen een pakketje om thuis mee aan de slag te gaan. In een volgende bijeenkomst delen ze hun ideeën.

Op het plein zijn een aantal zogenaamde straatpleintjes gemaakt. De mensen uit de aansluitende straten mochten beslissen hoe deze pleintjes eruit komen te zien. Ook zijn in het openbaar gebied zogenaamde voortuintjes gemaakt. Bewoners konden zelf kiezen welke beplanting er voor hun huis werd gepland.

We hebben goed nagedacht hoe we het beste de mensen in de buurt konden aanspreken. Er is voor gekozen om zo toegankelijk mogelijk en laagdrempelig mogelijk te communiceren. We hebben gedurende het project vaak flyers gemaakt en ook filmpjes. Van het ontwerp is uiteindelijk een mooie 3D visualisatie gemaakt die via social media is gedeeld. Zo is het voor iedereen duidelijk hoe het plein er straks uitziet.

De kenmerken van het nieuwe plein zijn:

Een open, groen, sociaal en veilig plein met leuke plekken om te verblijven, zitten of spelen of iets te organiseren met de buurt
Goede verbindingen met de zijstraten en de buurt en meer privacy voor de bewoners aan het plein door groen direct voor de deur
Een autovrije verbinding in de vorm van een promenade tussen de nieuwe supermarkt en het wijkcentrum
Veel verschillende bomen, groen en ruimte voor waterberging
Voldoende parkeerplekken, een goede plek voor de afvalcontainers en een plek voor de markt

Het ontwerp voor het Pater van den Elsenplein. Inclusief aansluiting op de bestaande voorzieningen en afstemming op de toekomstige stedelijke ontwikkelingen in de omgeving.

Ik moet hier echt even van bijkomen

Hoe hebben de mensen die bij dit project betrokken waren het voorbereiding’s proces ervaren? Projectleider Suzanne zegt hierover: “We hebben echt iets kunnen neerleggen wat veel meer was dan de mensen hadden verwacht, dit geeft erg veel voldoening”. Dit wordt geïllustreerd door reactie van een bewoner tijdens een van de werkgroepbijeenkomsten toen hij een eerste versie van het ontwerp zag: “Ik moet hier echt even van bijkomen, dit had ik niet verwacht”. En zo wordt een ‘alledaags’ project gaandeweg heel bijzonder en zien we dat de doelen die vooraf zijn gesteld eigenlijk fantastische doelen zijn die ook nog heel goed te realiseren zijn wanneer er voldoende tijd en aandacht voor genomen wordt.

Ideeën van een van de betrokken bewoners en tevens kunstenaar Herman Kuypers voor de inrichting van een deel van het plein.

Uitwerking van een van de vier straatpleintjes die onderdeel zijn van het totale Pater van den Elsenplein.

Inmiddels is de aanleg van de Pater van den Elsenplein gestart en is kunstenaar uit de buurt aan de slag met de kinderen van de school om mooie kunstwerken te maken die bij de opening worden getoond. Wij hebben de mensen uit de buurt leren kennen als zeer betrokken en hele aardige mensen die ontzettend veel goeie ideeën hebben. Hier hebben we met elkaar dankbaar gebruik van gemaakt.

De gemeente Tilburg heeft echt werk gemaakt van haar ambitie om meer verbinding in de wijk Groenewoud te creëren en om de mensen de aandacht te geven die ze verdienen. Wat is het fijn dat wij hier een bijdrage aan hebben mogen leveren. Het Pater van den Elsenplein, de huiskamer van de buurt, is nu ook een bijzondere plek voor ons.